İş makineleri, çalışma hayatımızda sık sık kullandığımız ve ciddi anlamda zaman geçirdiğimiz iş ekipmanlarıdır. İş kazalarının büyük bir kısmınıda kullandığımız bu araçlarla gerçekleştiriyoruz. Yaptığımız işin niteliğine göre çalışmış olduğumuz iş makineleride büyüklük küçüklük gösterebiliyor. Örneğin; yüksek katlı bir inşaat projesinde devasal vinçler kullanılırken, bir alanın peyzaj çalışmasında küçük bir çim biçme makinesi kullanabiliyoruz. Dolayısıyla yaşanacak kazaların risk, olasılık ve tehlike boyutları işimiz ve kullandığımız makinelere göre şekillenebiliyor. İsg personelleri olarak iş makinelerinde yaşanacak kazalara karşı almamız gereken tedbirleri bu yazımızda incelemiş olacağız.

İş Makinelerinde Meydana Gelen Kazalar

Kazaları üç ana şekilde ayıracak olursak, İş makinelerinin tamir ve bakımı, trafik kurallarına uygun kullanılmaması ve yapılan iş sebebiyle yaşanan kazalar olarak sınıflandırabiliriz.

Yanında çalışan kişiye çarpma, iş makinesinin yoldan çıkıp devrilmesi,  yağcı tarafından kullanılması sonucu kaza, arazinin uygun olmaması sonucu devrilme, işaretçiler, iş tarif edenlere ve yol gösterenlere çarpma, iş makinesine çıkıp inerken düşme, kaldırılan taşın devrilmesi, istifin yıkılması, vinç bomunun damperin veya makinenin elektrik hattına teması, sert zeminde çalışırken etraftaki kişilere malzeme sıçraması, kanalda çalışırken toprak kayması, forklifte aşırı yük yükleyip önünü görememe, iş makinesini (ekskavatörü) başka maksatla (Vinç gibi) kullanılması sonucu devrilmesi, teleskopik vincin ayakları açılmadan bomun uzatılması sonucu devrilme, makinenin arızalanması(frenin tutmaması, halatın kopması) sonucu kaza, hidrolik boşalması sonucu kepçenin veya damperin altında kalma, radyatör vantilatörüne temas sonucu kaza, traktörün şaft miline kapılma sonucu kazalar, operatörün (Sürücünün) ehil olmaması, makinenin bakımlı olmaması, makinenin emniyet sistemlerinin olmaması, trafikte gerekli tedbirlerin alınmamış olması, işyeri ortamında gerekli tedbirlerin alınmamış olması.

İş Makinelerinde Alınması Gereken Tedbirler 

Emniyet tedbirlerini şu şekilde sıralayabiliriz; Kullanılması gereken iş elbisesi ve koruyucu donanımlar, İş makinesinin bakımlarının kontrol edilmesi, Çalışma alanının emniyetinin sağlanması, Son kontrollerin sağlanması

İş Elbisesi ve Koruyucu Donanımlar

İş elbisesi uygun olmalı, yırtık sarkık kısımlar olmamalı, yüzük, saat, bilezik gibi takılar takılmamalı ve ceplere düşecek şeyler konmamalıdır.  Çalışma esnasında baret, emniyet kemeri, emniyet gözlüğü, eldiven, reflektör yelek, kulaklık, maske, gözlük ve diğer gerekli malzemeler kullanılmalıdır. 

İş Makinesinin Bakımlarının Kontrol Edilmesi

Makinenin (korkuluklar, rüzgarlıklar, uyarı cihazları, dikiz aynaları, koruma cihazları ve emniyet kemerler v.b.) her parçasının emniyetli olarak yerinde olduğu ve görev yapar durumda olduğu belirlenmeli olumsuz durumlar için önceden hazırlıklı olunmalıdır. En kötü ihtimal düşünülmeli, buna göre hazırlıklı olunmalıdır. İlk yardım malzemeleri ve yangın söndürme malzemeleri araçta bulundurulmalı, nasıl kullanılacağı bilinmeli, ilk yardım acil durum ve kurtarma faaliyetleri konusunda yeterli bilgiye sahip olunmalıdır. 

Çalışma Alanının Emniyetinin Sağlanması

Yolda  veya çalışma esnasında refakatçiye ihtiyaç olup olmadığı belirlenmelidir. İşaretçilerin kullandığı işaretlerin manaları bilinmelidir. Yolun durumu, virajlar, delik çukur mania çamur buz olup olmadığı, ağır trafik durumu, kalın toz duman sis gibi durumlar bilinmelidir. Gerekli işaretlerin belirlenmesi, İşaretçi (Manevracı)nın belirlenmesi gereklidir. Görüşün iyi olmadığı karanlık, tozlu, üstten bir malzemenin düşebileceği, yeraltı veya havai enerji hatlarının olduğu, yeraltı gaz borularının olduğu yerler gibi  tehlikeli alanlarda özel tedbirler alınmalıdır.

Son Kontrollerin Sağlanması

Bütün muhafazalar, emniyet kemerleri, makineye ait ve kişisel koruma donanımı gözden geçirilmeli, uygun ve görev yapar durumda olduğu belirlenmelidir. Tamir gerektiren makineler tamir edilmeden ve  çalışmasında sakınca olmadığına dair yetkililerden onay almadan çalıştırılmamalıdır. Lastiklerin hasarlı olmamasına ve uygun basınçta olmasına dikkat edilmelidir. Yakıt ikmali esnasında, yangına karşı gerekli tedbirler alınmalı; sigara içilmemeli, motor kapatılmalı, statik elektriğe karşı gerekli tedbirler alınmalıdır. Çalışma esnasında görüşün engellenmemesi, görüşün iyi olması için  gerekli tedbirler alınmalı; camlar silinmeli, buğulanması önlenmelidir. Kaymayı önlemek için; kavrama demirlerindeki, basamaklardaki ve operatör kabinindeki yağın, gresin, karın, buzun ve çamurun silinmesi gereklidir. Aracınıza çıkmadan önce, aracın etrafında dolaşmalı; aracın yanında, altında veya içinde kimsenin olmadığından emin olunmalı, civarda çalışan işçiler uyarılmalı, makinenin çalıştırılacağı duyurulmalıdır. Çalışma ortamında bulunan şahısların ortamdan uzaklaşması ve  emniyetli bir yerde durması sağlanmalıdır. Araca çıkarken, tutamaklardan tutunarak çıkılmalı,  İki elle tutunarak araca çıkmak için eller serbest olmalı , direksiyon veya levyeler tutamak olarak kullanılmamalı, kayma ve düşmeye karşı dikkatli olunmalıdır.  Koltuk en iyi şekilde ayarlanmalı ve  emniyet kemeri takılmalıdır. Operatör platformu ve kabini korkuluklarla korunmalı, kazı alanına girip çıkmak için uygun yollar olmalı 100 metre mesafede kavlak kontrolü yapılmalıdır. İnşaat alanında tehlikeli kısımlar sınırlandırılmalı, araç trafiği düzenlenmeli, giriş çıkış yerleri belirlenmeli, hız sınırı konmalı, 35 dereceden fazla meyilli olmamalı, meyilli yolda sürücüsüz araç bırakılmamalı, servis yolları güvenli hale getirilmeli, batık ve çamur yapacak malzeme ile kaplanmamalı, toza sebep olmamalı, gerekiyorsa sulanmalı, makine çalışma sahası; ani çökme ve göçme durumunda makinenin kaçabilmesi için yeterli genişlikte olmalıdır.