İş Makinası Nedir?

Üstyapı, altyapı, karayolu yapım, bakım ve onarımı, su yapıları inşaatı, toprak kazımı, yükleme ve yayılımı vb. inşaat işlerinde kullanılan çok amaçlı makinalara iş makinaları denir.

İş makinaları paletli ve lastikli olmak üzere ikiye ayrılır. Yaptıkları işlere göre loder(yükleyici), bekoloder(yükleyici-kazıcı), ekskavatör, silindir, greyder, skreyper, dozer  ve diğer iş makinaları olarak gruplandırılabilir.

2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununda açıklandığı üzere;

İş Makinaları : (DeğiĢik: 17/10/1996 - 4199/1 md.) Yol inşaat makinaları ile benzeri tarım, sanayi, bayındırlık, milli savunma ile çeşitli kuruluşların iş ve hizmetlerinde kullanılan; iş amacına göre üzerine çeşitli ekipmanlar monte edilmiş; karayolunda insan, hayvan, yük taşımasında kullanılamayan moturlu araçlardır.

İş Makinaları aşağıdaki gibi sınıflandırılır;

1. İŞ MAKİNALARI
1.1. Kazı Makinaları (Ekskavatör)
1.2. Yükleyiciler
1.3. Kazıcı-Yükleyiciler (Bekoloder)
1.4. Dozerler
1.5. Greyderler
1.6. Damperli Kamyonlar
1.7. Skreyperler
1.8. Mini Yükleyiciler
1.9. Beton Transmikseri
1.10. Beton Pompası
 
2. ENDÜSTRİYEL MAKİNELER
2.1. Forkliftler
2.2. Temizlik Makinaları
2.3. Kompresörler
2.4. Jeneratörler
2.5. İstif Makinaları
 
3. YOL VE ASFALT MAKİNELERİ
3.1. Finişerler
3.2. Yol Silindirleri
3.3. Frezeler
 
Çok Kullanılan İş Makinası Türleri

Loder (Yükleyici): Bu makine tipi yükleme işlerinde kullanılır. Loder, bir traktör ve önde yüklemeyi sağlayan kepçe kısmından oluşur. Kepçe kısmı hidrolik sistemlerle hareket ettirilir.

Bekoloder (Kazıcı-Yükleyici): Bekoloderin loderden farkı, aynı zamanda kazıcı özelliğinin olmasıdır. Hem kazıcı hem yükleyicidir. Bir traktör, önde yüklemeyi sağlayan kepçe, arkada kazıcı  kısmından oluşur. Kepçe ve kazıcı kısmı hidrolik sistemlerle hareket ettirilir.

Ekskavatör: Alt kısım paletli, lastik tekerlekli veya kamyon şasilidir. Üst kısımda tahrik motoru ve kumanda tertibatı bulunur. Makinanın ön kısmında ise kazmayı sağlayan mekanizma mevcuttur. Kepçeli,  düz kepçeli, ters kepçeli, çeneli, draglin kovalı gibi çeşitleri vardır. Paletli veya lastik tekerleklidir. Paletli çeşitleri lastikliye göre daha kuvvetlidir. Lastik tekerlekli ekskavatörler ise daha hareketlidir. Diğer türlerde olduğu gibi, kazıcı levhanın alt kısmında aşındıkca değiştirilebilen bir bıçak bulunur. Kendi bulunduğu düzeyin altında veya üzerinde iş yapabilen esnek bir iş makinasıdır.

Dozer: Bir traktör ve önüne kaldırılıp indirilebilir şekilde monte edilmiş  bir kazıcı levhadan oluşur. Yürüyerek sathi kazı yapmaya yarayan bir ekskavatör tipidir. Tırtıllı veya lastik tekerlekli yol yapım makinesidir.

Greyder : Greyderler, genel olarak tesviye işlerinde, yol yapımı ve hendek kazma için kullanılan çok amaçlı makinalardır. Ayrıca uygun bir şekilde kullanıldıkları takdirde, tesviye ve bombelik verme, karıştırma ve yayma, malzemeyi yana yığma işleriyle birlikte hafif kazıma işlerinde de kullanılırlar. Ön kısım, arka kısım, şasi ve kazıyıcı levhadan oluşur. Ön kısım iki tekerlekli aks şeklinde olup direksiyon hareketini sağlar. Tahrik motoru ve kumanda mekanizmalar makinanın arkasındadır. Kazıyıcı levha, makinanın ön ve arka kısmını bağlayan şasi üzerine bağlanmıştır. Dozerde olduğu gibi levhanın alt kenarında aşındıkca değiştirilebilen bıçak bulunur ve levha hareketlidir.

Bu makinalara ilaveten, zemin gevşetme makinaları, zemin sıkıştırmaya yarayan çeşitli tiplerdeki silindirler, vibratörler, tokmaklar,  beton hazırlama, karıştırma, iletme, yayma vb. işlerde kullanılan inşaat makinaları, asfalt sericiler, asfalt frezeleri, tomruk taşıyıcılar, kompaktörler, mikro yükleyiciler de birer iş makinasıdır.